Een kind heeft recht op beide ouders. Niet de vader en de moeder hebben recht op omgang. Nee, het kind heeft recht op omgang met beide ouders’, aldus Irene Ligtelijn en Janny Huisman. ‘Scheiden doe je als partners, niet als ouders. Ouders hebben levenslang, want kinderen scheiden niet.’
Nederland telt jaarlijks 32.000 formele echtscheidingen, 5000 flitsscheidingen en nog eens 60.000 scheidingen van niet-gehuwde paren. Bij al deze relatieontbindingen zijn per jaar 57.000 minderjarige kinderen betrokken en nog eens 13.000 meerderjarige kinderen. Naar schatting verloopt 50% van die echtscheidingen niet harmonieus, waardoor ouders en vooral kinderen in de problemen komen. ‘Een scheiding doet een enorme aanslag op het emotionele leven van de betrokken gezinsleden. Met name kinderen kunnen hun gevoelens niet verwerken. Ze denken vaak dat zij de schuld zijn. Ze willen ineens altijd hun bordje leegeten, nooit meer in bed plassen en altijd lief zijn. Schrijnend’, aldus Irene Ligtelijn en Janny Huisman. ‘Tijdens en direct na de scheidingsprocedure zijn ouders zo druk bezig met hun eigen boosheid, verdriet, zelfverwijt, haat, nijd en soms zelfs pesterijen, dat ze helemaal niet weten wat in het hoofd van hun kinderen omgaat. Ze kunnen niet meer luisteren. Ze vullen hun tijd met partnerproblematiek en vergeten dat ze ouders zijn. Voor kinderen een traumatische ervaring, waar ze vaak nog jaren onder lijden.
Wij willen helpen, willen voorkomen dat kinderen en ouders door een echtscheiding blijvende beschadigingen oplopen. Luisteren naar kinderen is de oplossing.’ Luisteren naar jezelf. Janny Huisman huwde op jonge leeftijd met een topsporter, werd moeder van een zoon en werkte keihard aan een imperium van sport- en fitnesscentra.
Op 32-jarige leeftijd liep ze vast. ‘Ik had een mooi huis, dikke bankrekening en alles lukte. Toch voelde ik me leeg’, blikt ze terug. Een ontmoeting met een kinder- en jeugdpsychiater bracht een ommekeer. ‘Hij vond het knap dat ik zo op die ene kant van mezelf overleefde, zonder zelf te leven. Na een aantal gesprekken begreep ik dat ik al die jaren alleen maar gewerkt had zonder diepere lagen van mezelf aan te spreken. Een echtscheiding en nieuwe loopbaan waren het gevolg.’ Janny werd therapeut. Ze studeerde acht jaar haptonomie bij Frans Veldman jr., gaf danstherapie en dansexpressie. ‘Haptonomie is de wetenschap van het gevoelsleven. In onze maatschappij en door onze opvoeding zijn we geneigd keuzes te maken op grond van wat we denken dat onze omgeving van ons verwacht. Het is daarbij niet vanzelfsprekend te luisteren naar wat wij diep in onszelf voelen en beleven en vervolgens keuzes maken die voor ons van belang zijn en bij ons passen. Haptonomie leert je te luisteren naar jezelf en hierop je keuzes te baseren; leert de eigen grenzen te zien en te bewaken; leert duidelijk te zijn naar anderen; problemen onder ogen te zien, aan te pakken en te verwerken; leert je om jezelf te accepteren en om te gaan met bijbehorende gevoelens.’
Irene Ligtelijn studeerde theologie, werkte jarenlang in het primaire onderwijs, is gehuwd geweest en heeft twee kinderen. Op latere leeftijd besloot ze rechten, gestalttherapie, psycho-synthese en multidimensionele psychologie (IMP) te studeren. ‘Mijn specialisatie is het personen- en familierecht en dan vooral gericht op bemiddeling. Scheidingsbemiddeling is een beproefde methode om een crisis in de relationele sfeer samen op te lossen. Het resultaat van scheidingsbemiddeling is vaak bevredigender dan de beslissing van de rechter of het onderhandelingsresultaat van twee advocaten die volgens de traditionele methode van conflictoplossing ieder namens één van beide echtgenoten optreden. Mijn therapeutische scholing is hierbij een welkome aanvulling. Van daaruit ben ik er op gericht om mensen te helpen gevoelens, verstand en handelen meer op elkaar af te laten stemmen. In mijn bemiddelingspraktijk komen al mijn kwaliteiten, deskundigheid en ervaring tot hun recht. Ik heb kinderen gedoopt en huwelijken ingezegend. Nu begeleid ik cliënten bij scheiding en wel op een verantwoorde manier. Want scheiden doe je samen. Het hele gezin is er nauw bij betrokken en ieder lid heeft recht op een vertrouwelijk gesprek waarin de beleving van de gebeurtenissen centraal staat. Bij een scheiding gaat het immers niet alléén om goederen of geld, maar vooral om onderliggende emoties. Die komen op de eerste plaats. Pas als aan die emoties is gewerkt, kun je samen tot goede zakelijke afspraken komen.’
Een aantal jaren geleden besloten Janny en Irene hun wederzijdse deskundigheid te koppelen met als doel het stoppen van vechtscheidingen. Luisteren naar de kinderen is volgens hen de oplossing. ‘Als iemand voor een scheiding bij mij komt, vraag ik eerst of het mogelijk is samen met de partner te komen. Ik praat met de cliënt(en) over de geschiedenis van hun relatie en over het moment waarop ze elkaar verloren zijn. Ik praat met hen over de kinderen en ook met de kinderen apart. Met toestemming van de kinderen koppel ik de gesprekken terug. Voor ouders vaak een openbaring’, vertelt Irene Ligtelijn. ‘Uit gesprekken met ouders blijkt in welke fase van verliesverwerking iedereen zit. Die fases variëren van: je verloren voelen, boos zijn, ontkennen, je in de put voelen, de omslag, nieuwe zin zoeken en aanvaarden. Als de ouders weten in welke fase zij zich bevinden, kunnen zij beter met elkaar omgaan. Merk ik dat zij vastzitten in hun boosheid of verdriet, dan neem ik – na overleg – contact op met Janny Huisman.
Als Janny aan tafel schuift bespreken we samen met de cliënt wat hij of zij nu nodig heeft aan extra begeleiding. Vertrouwelijkheid is gewaarborgd. Ze kunnen bij Janny direct terecht voor extra hulp in de vorm van individuele therapie, ouderschapsbegeleiding, gezinstherapie etcetera. Soms blijkt dat een scheiding helemaal niet nodig is. Janny neemt de cliënt(en) dan van Irene over en werkt aan herstel van de relatie.’ Niet in alle gevallen is het volgens Irene mogelijk om met beide partners rond de tafel zitten. ‘Als mensen écht niet meer kunnen communiceren, of als er sprake is van agressief gedrag of seksueel misbruik, is het beter met één partner het gesprek aan te gaan. Ook die cliënten zijn welkom. Maar dan wordt het een scheiding op tegenspraak.’
Praten met de kinderen is volgens Irene en Janny een must. ‘Uit ervaring weten we dat ouders de gevolgen van de scheiding pas kunnen regelen als het goed gaat met de kinderen. De ideeën van de kinderen nemen we heel serieus. Ouders zijn verplicht een ouderschapsplan op te stellen, waarin de zorg voor en van de kinderen wordt vastgelegd. In het ouderschapsplan moet vermeld staan over welke zaken betreffende de kinderen wel of geen overeenstemming is bereikt en waarom. Er moet tevens vermeld worden op welke wijze en in hoeverre de kinderen betrokken zijn bij de opstelling van het plan. Een goede zaak.’